Η φορεσιά της Ελευσίνας

Περιγραφή:

Η φορεσιά της Ελευσίνας συναντάται σε όλα τα γύρω χωριά από την Ελευσίνα. Εμφανίζει ομοιότητες στα κομμάτια με αυτήν της Αττικής, όμως διαφορές εντοπίζονται στο ποκάμισο και στα κεντήματα, στον τζάκο, στη σιγκούνα και στην ποδιά.

Τα μέρη που αποτελείται είναι: το μισοφόρι, το ποκάμισο, το μεταξωτό ποκάμισο με τα μανίκια, ο τζάκος με τα πανωμάνικα(ζιπούνι), τα κατωμάνικα, η τραχηλιά, η μπολιάρα, η ζώστρα(ζώνη), η ποδιά, τα παπούτσια και οι κάλτσες. Ο κεφαλόδεσμος έχει τις πλεξίδες, τα πεσκούλια, το φέσι, την κορώνα, το καπιτσάλι, την μπόλια, το μαντήλι ή τσεμπέρι και το μικρό τσεμπέρι. Στα κοσμήματα συναντάμε το πλεχτό, το μικρό και το μεγάλο γιορντάνι, την αλυσίδα, το κορδόνι, τις άλυσες, τους φιόγκους, τις κατρούμπες και τα βραχιόλια.

Το μισοφόρι, είναι βαμβακερό και συνήθως κάτω από τη μέση είχε σχήμα φούστας. Στη γιορτινή φορεσιά μπορεί να φορούσαν και τρία μισοφόρια μαζί.

Το ποκάμισο είναι χωρίς μανίκια, όμοιο με της Αττικής, από βαμβακερό ύφασμα και το άνοιγμα στο λαιμό έδενε με δύο κορδόνια ή κούμπωνε με κουμπί. Είχε κεντήματα στον ποδόγυρο από μετάξι, τα οποία είχαν σχέδια γεωμετρικά. Αργότερα στο ποκάμισο προστέθηκαν μανίκια με δαντέλα στο τελείωμα, όπως δαντέλα αντικατέστησε και τα κεντήματα στον ποδόγυρο. Μια αλλαγή ακόμη, ήταν η μετάβαση από το βαμβακερό ποκάμισο στο μεταξωτό.

Ο τζάκος μοιάζει με αυτόν της Αττικής, συγκρατούσε τα μανίκια, τα οποία είχαν σχέδια, ίδια με του ποδόγυρου. Αργότερα, αντικαταστάθηκε από το ζιπούνι, ανοιχτό μπροστά για να φαίνεται η τραχηλιά και κουμπώνει κάτω από το στήθος. Στην καθημερινή φορεσιά το ζιπούνι εμφανίζεται χωρίς κεντήματα, μάλλινο, ενώ στη νυφική ήταν υφαντό με κεντήματα. Ο τελευταίος τζάκος που εμφανίζεται είναι η καμιζόλα, από μαύρο ή βυσσινί βελούδο, με κεντήματα από χρυσό. Στα μανίκια αργότερα προστέθηκε δαντέλα. Τα κατωμάνικα φοριόταν με τον τζάκο και ήταν κεντημένα με μετάξι, σε ίδιο σχέδιο με τον ποδόγυρο. Η αντικατάσταση του τζάκου με το ζιπούνι και την καμιζόλα, οδήγησε και στην κατάργηση των κατωμάνικων, καθώς το ποκάμισο είχε πλέον μακριά μανίκια.

Η τραχηλιά εμφανίστηκε με την αλλαγή του ποκαμίσου σε μεταξωτό, καθώς το παλιότερο ήταν κλειστό έως το λαιμό. Ήταν από άσπρο βαμβακερό ύφασμα υφαντό, μετά εμφανιζόταν χασεδένια με δαντέλες και τελευταία μεταξωτή με δαντέλες και κέντημα από μετάξι. Στη τραχηλιά ραβόταν σε σειρές τα φλουριά που ήταν δώρα από το γαμπρό και τους υπόλοιπους συγγενείς.

Το σιγκούνι, ήταν κοινό σε γιορτές και καθημερινές, από λευκό μαλλί ειδικά επεξεργασμένο. Εμφανίζεται σε διάφορες μορφές με τα χρόνια, με αρχικά μαύρα κεντήματα σε λουρίδες, που αργότερα έγιναν άσπρα. Αργότερα εμφανίστηκε η μπολιάρα, που πήρε τη θέση του σιγκουνιού.

Η ζώστρα(ζώνη) ήταν μάλλινη, μήκους τριών μέτρων και εμφανίζεται σε χρώματα άσπρο, πράσινο ή κόκκινο. Αργότερα εμφανίστηκε η κόκκινη βελούδινη ζώνη με χρυσά κεντήματα που κούμπωνε μπροστά με τα θηλυκωτάρια.

Η ποδιά που φορούσαν με το παλιό ποκάμισο ήταν μάλλινη με ρίγες και πολύχρωμη. Αργότερα αντικαταστάθηκε με χασεδένια με πιέτες ή βολάν, κεντήματα και φιόγκους.

Παπούτσια παλιότερα δεν συνόδευαν τη φορεσιά ,ούτε τη γιορτινή. Μετά εμφανίστηκαν τα γουρουνοτσάρουχα και στη συνέχεια τα παπούτσια από βιδέλο. Οι κάλτσες εμφανίστηκαν όταν πλέον φόρεσαν κανονικά παπούτσια και ήταν από άσπρο μαλλί αρχικά και μετά από βαμβάκι.

Ο κεφαλόδεσμος, μοιάζει με αυτόν της Αττικής, με τις πλεξίδες ή τα πεσκούλια, που είχαν φούντες, ενώ το φέσι της νυφικής φορεσιάς υπήρχε μόνο με το παλιό ποκάμισο και είχε ραμμένα επάνω του νομίσματα. Στο μέτωπο για στολίδι υπήρχε η κορώνα με τα φλουριά και το καπιτσάλι συγκρατούσε το φέσι. Ήταν από βελούδο ή μεταξωτό και περνώντας κάτω από το σαγόνι, έφτανε στα αυτιά και στερεωνόταν πάνω στο φέσι με κόψες. Η μπόλια ήταν λευκή βαμβακερή, ίδια με της Κορίνθου, ενώ αργότερα αντικαταστάθηκε με αγοραστή. Την μπόλια φορούσαν και για σκέπη οι νύφες.

Το μαντήλι ή τσεμπέρι ήταν κίτρινο με σχέδια πολύχρωμα, φοριόταν έως τα 40 χρόνια της γυναίκας τις καθημερινές, ενώ αργότερα και τις γιορτές όταν καταργήθηκε η μπόλια. Μετά τα 40 φορούσαν καφέ μαντίλι, το λεγόμενο μεγάλο τσεμπέρι και από κάτω το μικρό τσεμπέρι, που ήταν λευκό και συγκρατούσε τα μαλλιά. Το μαντήλι δενόταν πίσω στο λαιμό, με εξαίρεση τις γιορτές που τα κορίτσια μόνο, το στερέωναν στο αριστερό μέρος του στήθους με καρφίτσα.

Τα κοσμήματα της φορεσιάς ήταν η προίκα της γυναίκας. Το πλεχτό είναι το δικτυωτό πλέγμα που καλύπτει το στήθος και έχει σειρές με νομίσματα ανάλογα με την οικονομική κατάσταση. Αργότερα αντικαταστάθηκε από την τραχηλιά με τα ραμμένα νομίσματα επάνω. Το μικρό γιορντάνι ήταν κόσμημα του λαιμού με μικρά νομίσματα ραμμένα, ενώ το μεγάλο γιορντάνι στόλιζε το στήθος. Η αλυσίδα ήταν κόσμημα με σταυρό ή καρδιά ή ένα φλουρί, ενώ είχε και μικρότερα φλουριά. Οι άλυσες είναι σειρές από αλυσίδες τοποθετημένες στη μέση και έπεφταν στην ποδιά. Οι αρραβωνιασμένες και παντρεμένες γυναίκες, συχνά φορούσαν 2 φιόγκους στους ώμους και μία στο κάτω μέρος του πλεχτού για να υποδηλώνουν τη διαφορά από τις ανύπαντρες. Τα κοσμήματα που ολοκλήρωναν τη φορεσιά ήταν τα βραχιόλια, χρυσά ή ασημένια.